Η επιστολή προς το Νομαρχιακό Συμβούλιο του Νομού Ημαθίας (2008) (κανάλι ’66) Κείμενο 1. Monitoring

 Τον Μάιο του ’08 (αφού είχε κατατεθεί και η μήνυση την 10/12/07) αποφάσισα να ενημερώσω το Νομαρχιακό συμβούλιο και ως προς αυτά που επρόκειτο να πράξω σε σχέση με την ενημέρωση της δικαιοσύνης αλλά και ως προς τις διαθέσιμες λύσεις / προτάσεις που θα μπορούσαν να κάνουν την κατάσταση στον αποδέκτη (περιφερειακή τάφρος ’66) καλύτερη.

Έτσι έστειλα μια επιστολή όπου παρέθετα ότι είχε γίνει από τον Ιούνιο του 07 έως τον Μάιο του ’08 και τέσσερα κείμενα με τους παρακάτω τίτλους.

1.       Η αυτογραφική παρακολούθηση της ρύπανσης. (monitoring)

2.       Η ενίσχυση της αυτοκαθαριστικής δυνατότητας του αποδέκτη

3.       Κι αν όλοι συμμορφωθούν; ( πρόταση διαχείρισης των υπολειμμάτων)

4.       Κατεβάζοντας τον πήχη (Μια minimum πρόταση)

Εδώ δημοσιεύεται το πρώτο κείμενο και θα ακολουθήσουν τις επόμενες μέρες  τα άλλα.

Η αυτογραφική παρακολούθηση της ρύπανσης. (monitoring)

Μια ήδη ώριμη λύση

Η ιδέα είναι αρκετά παλιά και επεξεργασμένη σε βαθμό που η Νομαρχία θεωρεί ώριμη για εφαρμογή. Πρωτοπαρουσιάσθηκε από τον συντάκτη του παρόντος το 1999 όταν ο τότε νομάρχης μαζί με έναν, σήμερα πλέον, συνταξιοδοτημένο πολιτικό, είχαν την φαεινή να  αντιμετωπίσουν την ρύπανση της περιφερειακής τάφρου κατασκευάζοντας έναν συλλεκτήριο αποχετευτικό αγωγό παράλληλο προς τον αποδέκτη ο οποίος αν θυμάμαι καλά θα αποχετευόταν τον Αλιάκμονα… Φυσικά μετά δυο τρεις βδομάδες τα μάζεψαν, αλλά  οι προτάσεις ενός πολίτη που θεωρούσε την ρύπανση αρκετά σοβαρό θέμα για την αφήσει στους πολιτικούς τελικά δημοσιεύθηκαν. Δεν πρόκειται και για τίποτε το φοβερό. Εγκατάσταση σταθμών μέτρησης καμιά δεκαριά ρυπαντικών παραγόντων μέσα στην κοίτη, μεταφορά των δεδομένων μέσω sms μηνυμάτων σε έναν server, on line  επεξεργασία των δεδομένων και δημοσίευση στο Internet. To 2003 η Νομαρχία εκμεταλλευόμενη ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΥΠΕΧΩΔΕ εγκατέστησε σε υδροβιότοπο προστατευόμενο από το πρόγραμμα Natura έναν σταθμό και σε συνεργασία με το ΤΕΕ έκανε δύο ημερίδες παρουσίασης του εγχειρήματος.

Η ιδέα της εφαρμογής.

Κεραία πομπού real time μετρήσεων

Το τμήμα της τάφρου που ανήκει στον Ν. Ημαθίας ρυπαίνεται από τρείς αποδέκτες. Την Αραπίτσα τον Τριπόταμο και το ρέμα Κουτίχα. Επίσης τα νερά της τάφρου είναι ήδη ρυπασμένα πριν την είσοδό τους στον Νομό από μονάδες του Νομού Πέλλας. Έτσι τα σημεία στα οποία λογικά θάπρεπε να τοποθετηθούν σταθμοί είναι στα όρια του Νομού και μετά τις συμβολές με τους προαναφερθέντες αποδέκτες. Σημειώνεται ότι η ρύπανση δεν είναι αθροιστική. Ο αποδέκτης έχει σημαντική μια αυτοκαθαριστική ικανότητα εξ ού και οι οσμές που αναδίδονται. Κάθε σταθμός μετρά μια σειρά από παραμέτρους στα νερά. Φυσικές (θολότητα πχ) και χημικές (περιεκτικότητα σε στοιχεία και ενώσεις). Ο σταθμός παρ’ ότι δεν μπορεί να μετρήσει την ρύπανση άμεσα μπορεί να το πράξει με έμμεσο τρόπο. Αυτό γίνεται μέσω μιας διαδικασίας που λέγεται βαθμονόμηση και συνίσταται στην παραλαβή δειγμάτων μέτρηση της ρύπανσης σ’ αυτά σε κάποιο εργαστήριο ( ρύπανση μετράται σε BOD ή COD δηλαδή μονάδες οξυγόνου που απαιτούνται προκειμένου αυτή να αποσυντεθεί πλήρως) (μιά διαφωτιστική παρουσίαση για Αγγλομαθείς εδώ)και τέλος δημιουργία μια τράπεζας πληροφοριών η οποία θα μετατρέπει τις ενδείξεις των οργάνων του σταθμού σε μέτρηση της ρύπανσης. Είναι εύκολα κατανοητό ότι όσο πιο πολλές μετρήσεις και συγκρίσεις γίνουν στο εργαστήριο τόσο μεγαλύτερη θα είναι η τράπεζα πληροφοριών άρα και τόσο ακριβέστερη η εκτίμηση του βαθμού της ρύπανσης του αποδέκτη στο σημείο του σταθμού. Τα δεδομένα της μέτρησης μεταφέρονται μέσω SMS, απλά μηνύματα κινητής τηλεφωνίας δηλαδή, σε ένα κεντρικό υπολογιστή (server). Αυτό γίνεται κάθε πεντάλεπτο δεκάλεπτο ή ακόμη και τρίλεπτο. Στον κεντρικό υπολογιστή γίνεται η κωδικοποίησή τους και μετατροπή τους  σε φιλική προς τον χρήστη μορφή. Δηλαδή θα μπορούσαν να γίνουν διαγράμματα χρόνου και BOD, ή χρόνου και περιεκτικότητας σε Νάτριο (λειτουργία κονσερβοποιείων) ή περιεκτικότητας άλλων ουσιών που θα μπορούσαν να δώσουν ενδείξεις για την ποσότητα και την προέλευση των ρυπαντικών ουσιών. Ο κεντρικός υπολογιστής με τη σειρά του εκθέτει σε πραγματικό χρόνο τα διαγράμματα αυτά στο διαδίκτυο. Η πρακτικά αξία των παραπάνω είναι προφανής. Γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή την κατάσταση σε τμήματα του αποδέκτη είμαστε σε θέση να ξέρουμε λίγο πολύ από ποιά περιοχή και περίπου τι ώρα κάποιοι διοχέτευσαν ανεπεξέργαστα λύματα ή λυματολάσπη στον αποδέκτη. Και το γνωρίζουμε παρακάμπτοντας έναν στρατό ράθυμων και πιθανώς διεφθαρμένων (ναι υπάρχει και αυτό το ενδεχόμενο)  κρατικών λειτουργών.  Οποιοσδήποτε θέλει ανοίγει τον υπολογιστή του ή στην χειρότερη περίπτωση πετάγεται μέχρι το κοντινό του Internet café, παίρνει ένα αντίγραφο της ιστοσελίδας και το καταθέτει στην δικαστική αρχή. Σε μια πιο εξελιγμένη μορφή η Νομαρχία δωρίζει έναν ΗΥ με σύνδεση στην Εισαγγελία ή τους Ελεγκτές περιβάλλοντος. Η άμεση Δημοκρατία σε συνδυασμό με την Τεχνολογία μπορούν να κάνουν τον «όχλο» αποτελεσματικό και την  Δικαιοσύνη άμεση.Αν θες να δεις μιά αντίστοιχη εφαρμογή πάτα εδώ  (Maryland department of Natural Resources)

Οι προοπτικές

Το σύστημα που περιγράφθηκε μπορεί να χαρακτηρισθεί πρωτόγονο σε σχέση με τις τελικές δυνατότητές του. Δυνατότητες που μπορούν να συνοψισθούν σε δύο ενότητες.

1.       Η πρώτη έχει να κάνει με τον συνδυασμό του με επιτόπιες παρατηρήσεις. Κάθε υπέρβαση τιμών που θα παρατηρείται σε σχεδόν πραγματικό χρόνο μπορεί να συνοδευθεί από επιτόπιες παρατηρήσεις. Έτσι σε βάθος χρόνου θα δοθεί η δυνατότητα να αντιστοιχισθεί μια ομάδα μετρήσεων όχι μόνον με το είδος του ρυπαντή αλλά και την ταυτοποίησή του . Φυσικά, πρόσθετα αισθητήρια τηλεπισκόπισης (πχ αυτογραφικοί μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται από αντλίες αερισμού των βιολογικών καθαρισμών, τα βασικά δηλαδή εργαλεία μιας μονάδας ΒΚ) θα μπορούσαν να δώσουν στοιχεία που θα βαθμονομούσαν τις μετρήσεις σε σημείο να μπορούν να «δείχνουν» άμεσα τον ρυπαντή. Τέλος ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω με μετεωρολογικά στοιχεία θα μας δώσει σημαντικά στοιχεία για την αυτοκαθαριστική δυνατότητα του ίδιου του αποδέκτη αλλά και για πιθανά όρια συναγερμού που μπορεί να τεθούν.

2.       Η δεύτερη έχει να κάνει με τον συνδυασμό των στοιχείων με την δορυφορικές παρατηρήσεις και φωτογραφίες. Σήμερα μπορεί κανείς να προμηθευτεί σχετικά φθηνά ψηφιοποιημένες δορυφορικές φωτογραφίες με ανάλυση έως και 60Χ60 cmxcm από φορείς που διαχειρίζονται δορυφόρους κατασκευασμένους αποκλειστικά για περιβαλλοντολογικούς σκοπούς. Χρησιμοποιώντας τμήματα του φάσματος (κυρίως περιοχές υπερύθρου) και κάνοντας συγκρίσεις των φωτογραφιών με την κατάσταση που αποτύπωσαν όργανα και επιτόπιες αυτοψίες μπορούμε να αποκτήσουμε την δυνατότητα εντοπισμού της ακριβούς στιγμής, της ποσότητας  και τοποθεσίας διάθεσης λυμάτων στον αποδέκτη. Δηλαδή την απόλυτη εποπτεία των  όλων των αποδεκτών της περιοχής.

Τίποτε από τα παραπάνω δεν αποτελεί  επιστημονική φαντασία ούτε καν κοστίζει και αμύθητα ποσά. Εκτός αυτού η ΕΕ ψάχνει τέτοιες πρωτοβουλίες προκειμένου να τις  χρηματοδοτήσει. Βούληση και δουλειά  χρειάζεται.

Οι κίνδυνοι

Όπως κάθε καλή ιδέα μπορεί να μετατραπεί σε καταστροφή αν εφαρμοσθεί λάθος έτσι και η ιδέα της τηλεπισκόπισης μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη αν εφαρμοσθεί χωρίς το πολιτικό στοιχείο. Δηλαδή αν τα επεξεργασμένα δεδομένα των μετρήσεων δεν δημοσιεύονται  on line. Τότε τα ίδια στελέχη  ενός ύποπτου μηχανισμού που σήμερα κάνει το παν να ξεφορτωθεί πολίτες που ζητούν πληροφόρηση, κερδίζοντας ίσως και ανταλλάγματα από αυτήν την παράνομη συμπεριφορά τους,   θα βρίσκουν δικαιολογίες να μην ελέγξουν, να μην ενημερώσουν και   να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη από αυτό. Εξ άλλου εξ αρχής το σύστημα του monitoring ορίσθηκε σαν συνδυασμός τεχνολογίας και δημοκρατίας.